Onderzoekers pleiten voor zoute gewassen

Universiteit Wageningen onderzoekt mogelijkheden zeewier en zoute aardappelen

De Wageningen UR heeft  sinds een  jaar projecten gestart met het kweken van zeewier en zilte gewassen. Dit doen ze om te onderzoeken of hiermee vraagstukken in de toekomst als voedseltekort en milieuvervuiling  opgelost kunnen worden en  het verzilten van landbouwgrond op een positieve wijze ingevuld kan worden. 

Willem Brandenburg, onderzoeker van Plant Research International, onderdeel van Wageningen UR en coördinator van dit soort proeven zegt het volgende: ,,Door de stijging van de zeespiegel gaat het land steeds verder verzilten en landbouwgrond is dan niet meer bruikbaar voor de oorspronkelijke gewassen. Daar komt nog bij dat de wereldbevolking steeds groeiende is en ruimtegebruik een groter probleem vormt.  Dieren die voor de voedselconsumptie gebruikt worden, nemen ook nog eens  ruimte in beslag. Bovendien zijn ze minder efficiënt in het gebruik van natuurlijke hulpbronnen dan planten.”

Voordelen van zeewier: -          Het behoeft geen zoet water -          Het kan op zee geteeld worden (neemt dus geen ruimte op het land in beslag) -          Natuur kan zich herstellen -          Bevat fosfaten en sporenelement zoals jodium, hierdoor kan zeewier gebruikt worden als groene mest voor het land. -          Milieuvriendelijk  telen (behoeft geen bestrijdingsmiddelen)                            -          Te gebruiken als bouw- en brandstof                              -         Te gebruiken als voedsel

De mens haalt zijn eiwitten grotendeels uit vlees en zuivel.  Men heeft ontdekt dat eiwit van dezelfde kwaliteit zich ook in zeewier bevindt. Bij natuurgebied de Schelphoek in Zeeland heeft   Wageningen UR in zee een werkvlot met modules gebouwd. Onder deze constructie zijn verschillende soorten zeewier aangebracht. Dit wordt een zeeboerderij genoemd.

Peter Maas van Staatsbosbeheer, boswachter in Zeeuws-Vlaanderen, reageert als volgt op de verzilting van onze grond en de ontwikkeling in zoute producten: ,, Natuurgebieden die meer zouden verzilten zijn voor ons geen probleem. Integendeel. De typisch Zeeuwse natuur had juist altijd een sterk zilt karakter. Maar voor landbouwgronden ligt dat anders. Beregening van landbouwgrond dient namelijk met zoet water te gebeuren. Wij merken nog niet concreet dat de polder gaat verzilten: de Braakman, dat ooit een zeearm was, wordt steeds zoeter. De verzouting uit de Middeleeuwen ebt langzaam weg. Echter door de stijging van de zeespiegel zal onze bodem wel weer terug verzilt raken, maar dit zal een proces zijn van honderden jaren.”  Is er kans op meer natuurgebied wanneer we  ruimte krijgen op het land doordat we zeewier in de zee gaan kweken? Peter denkt van niet: ,, Nederland is behoorlijk vol, de druk op ruimte is groot, bovendien kost ruimte veel geld.”  Op de vraag of zeeboerderijen met het kweken  van zeewier de toekomst worden antwoordt hij: ,,In eerste instantie zie ik deze boerderijen meer als aanvulling op het landbouwpakket dat we hebben. Feit is wel dat Zeeland  zich bezig houdt met een biobased economy, sterker nog, het zijn de peilers van nu waar het Zeeuwse bedrijfsleven zich op richt.” De toekomst zal het verder uitwijzen.

Clingse bos: paddenstoelen, naaldbomen en korstmos

Mos zo zacht als een verend matras

Tekst: Cora Verhelst

Fotografie: Ronny Bouwens

We bezoeken regelmatig  verschillende natuurgebieden in Nederland: Limburg met zijn glooiende heuvels, de Veluwe met zijn bronstige herten en paarse dekens aan heide, Zuid-Holland met zijn ellenlange stranden,  Noord-Holland met zijn paletten aan bloembollen, Brabant met zijn Drunense duinen waar je elk moment de zee verwacht te horen ruisen die er nooit zal komen. Maar nergens vind je het  zachtste en kleurrijkste mos,  de mooiste paddenstoelen en opmerkelijkste korstmossen als in de Clingse bossen: een bijzonder gebied aan de Belgische/Nederlandse grens.   

Kerstbomenland 

Tussen Hulst en Sint Jansteen strekt zich een buitengewoon bosgebied uit.  Liggend op een dekzandrug waan je je in een totaal andere natuurwereld dan in de kleiachtige polders eromheen.

Sneeuw? Nee, witte korstmos

Tijdens de herfstperiode vind je hier ook nog eens een grote verscheidenheid aan paddenstoelen: uitwaaierend aan de voet van bomen, met wrattige uitstulpingen of als treetjes aan een boom. Uniek zijn de rood met witte stippen. Hiervoor moet je bij het naaldbosje tussen de naaldbomen door scharrelen. Trek niet je zondagse pak aan, want je blijft geheid ergens aan vast haken. Wanneer je in het hart komt van het naaldbosje, voel je je als de kersman in kerstbomenland! Bovendien zorgt het mos voor een zacht gemêleerd matrasje onder je voeten. Verend en wel!  Het zachtgroen met bloeiende rode puntjes ertussen zorgt voor een warm effect. Al struinend valt ons oog op een naaldboompje uitgevoerd in wintertooi. Hier lijkt plaatselijk een winterbuitje gevallen te zijn! Dit is echter gezichtsbedrog: wit korstmos bedekt het boompje. En de rood met witte stippen? Die staan er volop en maken het plaatje compleet.

De mooiste onder de paddenstoelen: rood met witte stippen

Na een uurtje speuren naar zwammetjes en andere herfstschatten zijn we het erover eens:  dit groene toneel aan de rand van de Belgische grens is een aanrader voor iedereen die op zoek is naar uitzonderlijke groene natuurschoonheden. 

©

Le Bourget: Franse sferen in Axel

Als je helemaal idolaat bent van Frankrijk en in Nederland woont, wat doe je dan om je passie dichterbij te halen? Juist, een brocante beginnen met meubelen uit Frankrijk

,,Als ik niet in Frankrijk geweest ben, heb ik geen vakantie gehad. De Franse sferen, het Franse leven, alles wat met Frankrijk te maken heeft, trekt mij aan. Daarom ben ik ook zo enthousiast om Franse artikelen te  verkopen, ik wil hiermee een stukje Frankrijk naar Nederland halen.” Dat zegt Yvonne, sinds juli 2013 eigenaresse van Le Bourget, een brocante- annex cadeauwinkel met salon de thé in Axel. Geboren in Dordrecht, opgegroeid en nog steeds woonachtig in de omgeving van Axel.  ,, Toen ik zeven was, zijn wij naar dit stadje verhuisd, het was even wennen, maar ach, als kind pas je jezelf snel aan.”  Na de lagere school volgt Yvonne de Mavo. Hier blijkt dat ze meer een praktijkmens is dan een theoriemens:  ,,Na de Mavo heb ik een  opleiding gevolgd met werken en leren tegelijk en ik kon toen ook  in een baan aan de slag. Ik was direct toegewijd aan mijn werk, bleek commercieel ingesteld te zijn en open te staan voor de wensen van de klant.  Met de inzichten van mijn vader die leidinggevende in de bouw was, kon ik mijn capaciteiten verder ontwikkelen.”

,,Ik ga er voor de volle 300 procent tegenaan.”

Yvonne omschrijft zichzelf daarom ook als een aanpakker, een persoon die ondernemend is, spontaan maar ook impulsief kan zijn. Dat is ook de reden – en natuurlijk door de passie – dat ze samen met haar man besloot om te gaan wonen en werken in Frankrijk: bij ‘Domaine de Marsoupe France’ kon ze haar commerciële en organiserende talenten nog verder ontwikkelen:  ,, In de oude boerderij waren zeventien chambres d’hotes aanwezig. Feestzalen werden verhuurd aan grote groepen. Personeel wierf ik aan en ’s avonds stond ik achter de bar. Ik kan mijn opgedane ondernemingscapaciteiten van toen nu toepassen in mijn eigen zaak.

Waarom ik deze brocante gestart ben? Het idee is vorig jaar in september ontstaan, ik kwam zonder werk te zitten. Ik ben niet iemand die bij de pakken neer ga zitten en niet bang om dingen te doen die ik nog nooit gedaan heb. Alles wat je niet kan, kun je leren, ja zo denk ik daarover. Ik ben geen gestructureerd iemand maar houd van de onverwachte  gebeurtenissen in het leven.”  Zou daarom de Franse cultuur zo bij Yvonne passen? Echter niet alles van de Franse manier van doen komt met Yvonne’s Nederlandse werkwijze overeen: ,,Fransen zijn niet zo georganiseerd als de Nederlanders.  En de Franse slag? Ja, die bestaat echt! Aan de buitenkant ziet het er goed uit maar als je eenmaal naar de details gaat kijken, laten ze wel eens een steekje vallen. Kabeltrekken doen ze gewoon  zonder een pvc-buis, dat kan toch niet!”

Voeg de Nederlandse perfectie samen met Franse brocante en  Yvonne creëert daarmee een unieke combinatie: ,,De sfeer in de winkel oogt Frans, maar de afwerkingen zijn met echte Hollandse precisie gedaan. De collectie in mijn winkel is dynamisch en wisselend. Alles wat je ziet, is te koop, van elk artikel zijn er maar een of twee te krijgen. Sinds kort heb ik Franse biologische thee op mijn kaart toegevoegd.  Wat is er leuker dan een heerlijk kop thee drinken op een echt Frans bankje waar je vervolgens thuis ook weer gezellig op kan loungen. “ Want ook de meubelen in de theesalon zijn te koop! En binnenkort wordt het assortiment  uitgebreid met olijfolie en azijn.

Benieuwd naar Yvonne’s Franse sferen? Bezoek dan Le Bourget – Cadeaux – Salon de Thé, Passage 1 in Axel. Geopend van woensdag tot en met zaterdag en vrijdagavond, koopavond. Of kijk op de website: www.lebourget.nl.

©

Verdronken Zwarte Polder: dynamisch land achter de duinen

Tekst:             Cora Verhelst
Fotografie:      Ronny Bouwens

Verstopt achter de duinen bij Nieuwvliet ligt een schorrengebied in volle glorie. Een slingerend pad omzoomd met hoog groen struweel wijst je de weg door dit bijzondere decor van natuurbeleving. Grazende schapen kijken je lodderig aan en een patrijs kirt op de achtergrond. Alsof ze elkaar afwisselen gaat een rode zon langzaam onder en een volle maan verspreidt een zacht goudgeel schijnsel. Laat je verassen door het uitzicht over het strand en de zee, bevaren door imposante zeeschepen. Nachtegalen zingen hun lied en 228 verschillende soorten planten groeien en bloeien.  Kom snel naar de Verdronken Zwarte Polder en ervaar intens dit gebied met al je zintuigen.

Bonte bessenvlinder? Wie het weet mag het zeggen

Groene telefoondraadjes en kekke vlinders ontdekken? Ga dan snel op zoek naar de heggerank en de bonte bessenvlinder in de Verdronken Zwarte Polder.

Schapen houden de vegetatie kort

Mondaine plankiers

Het staat al weken op de planning: het meelopen met de excursie in de Verdronken Zwarte Polder in de avonduren. ’s Avonds een excursie bezoeken?! Is er dan wat te zien? We laten ons verleiden door Lucien Boerjan: al 30 jaar vrijwilliger bij ’t Duumpje samen met nog twee andere ‘Verdronken Zwarte Polder-kenners’ die in de maanden juli en augustus de gidsen zijn in dit bijzondere gebied. Door de vele beschermde soorten aan planten is de Verdronken Zwarte Polder een bezoek meer dan waard! Voordeel: Verdwalen kun je niet, een enkel zandpad voert je door de schorren en duinen heen. Om de watergeul over te steken, loop je over plankiers als een heuse Fransman of Française in een mondaine badplaats.

Zeekraal, zilverschoon en lamsoor

De in 1623 aangelegde Zwarte Polder is door een dijkdoorbraak overstroomd.  Vòòr de inpoldering was het een zeearm, het zwarte gat genoemd. Door de wisselende getijen van het zoute zeewater groeien hier talloze soorten zoutminnende planten. Ondanks dat de plantjes in dit  gebied uitbundig groeien, staat het merendeel op de rode lijst. Schorrekruid, zeekraal, lamsoor, slijkgras: typische zoutminnende planten.

Lamsoor is in Nederland een beschermde plant

,, Het slijkgras werd in het Sloegebeid aangeplant en heeft zich met het stromende water  verder verspreid naar Nederland,’’  licht Lucien toe. ,, De zeekraal is een echt pioniersplant, hij houdt vocht vast en zijn zaadjes worden verspreid door het water die vervolgens gedijen in het slik. Opmerkelijk is dat de zaadjes alleen door zoet water ontkiemen. In het voorjaar zorgen de maartse buien voor dit zoete water. ‘’ Heel bijzonder zijn zilverschoon en rolklaver die je in een ‘zoutgebied’  als dit niet zou verwachten.

Ontdek de nachtegaal en de winterkoning

 Lucien wijst ons de weg over een slingerend zandpad omzoomd met hoog struweel. ,,Voerde vroeger de vlierstruiken de  boventoon in dit gebied, nu zijn dat de bramenstruiken. De vlierstruiken zijn verdrongen en behoorlijk afgenomen. Het voordeel van de bramenstruiken is dat het een dicht struweel is waar vogels zich heerlijk in kunnen verschuilen en hun kroost in privacy op kunnen laten groeien.”  Te bewonderen zijn hier voornamelijk de  nachtegaal, zwartkop, tuinfluiter en de winterkoning. Roofvogels komen hier niet voor. Omdat het pad zo smal is, lopen we – de groep telt 14 personen – in ganzenpas achter Lucien aan.

Mystieke sferen en een fregat

Een adembenemende zonsondergang 

Na het dichte struweel is het open uitzicht over de zee en het strand  verrassend te noemen. We staan hier op een duintop van 17 meter boven NAP. ,,Dit is het hoogste punt in Zeeuws-Vlaanderen, “  zegt Lucien. Een adembenemende roodoranje zonsondergang versluierd door wolkjes doet ons helemaal stil vallen. 

Zeeschepen, waaronder een fregat, zien we de Schelde bevaren. Paarden galopperen over het strand. Ganzen  vliegen gakkend in V-vorm. ,,Deze vogels zijn op weg naar de Hooge Platen waar ze een plekje zullen vinden voor hun nachtrust. Hier zijn ze veilig voor vossen,’’ vertelt Lucien. De schemer begint langzaamaan in te vallen. Het knipperende licht van de vuurtoren van Westkapelle zorgt voor een mystieke sfeer. Wanneer we ons pad verder vervolgen over het zandpad terug langs het dichte struweel ontdekken we de wilde liguster. Typisch is dat deze er anders uit ziet dan de liguster die je in tuinen aantreft! De wilde liguster is in tegenstelling tot de ‘tuinliguster’ bladverliezend. In het najaar brengt ze zwarte bessen voort. Wist je dat vroeger deze bessen gebruikt werden om kleding te kleuren?

,,Nachtegalen en 228 verschillende soorten planten zijn te vinden in de Verdronken Zwarte Polder!"

Reigersbek

Omdat het donker begint in te worden, lopen we het laatste stuk flink door.  We zien Lucien opnieuw met zijn handen in het zand wroeten. Een opmerkelijk plantje houdt hij tussen zijn vingers. Het lijkt op een klein reigersbekje! En, je raadt het al, de plant is ook vernoemd naar zijn uiterlijk, namelijk reigersbek. ,,Opmerkelijk is dat de zaadjes van deze plant steeltjes hebben die door warmte zich krommen en in het zand boren.’’ Lucien legt het zaadje in zijn hand en we zien het voor ons ogen gebeuren! Binnen een paar seconden kromt  het zaadje zich door de warmte van zijn hand! Wat zit de natuur toch vernuftig in elkaar!

De volle maan zorgt voor mystieke sferen

Visjes en garnaaltjes

Nachtvlinders lijken dansjes om ons heen te maken. De zon is onder maar achter de bossen zien we de maan als heldere lichte bol verschijnen. Op de  achtergrond horen we patrijzen kirren. Een eindje verder aangekomen, zien we een poeltje. Grote en kleine kringen in het water wisselen elkaar af. ,,Visjes en garnaaltjes zorgen voor dit grappige schouwspel,’’ legt Lucien uit.

We moeten nu echt snel terug naar de plankiers, de duisternis begint in te vallen. Maar Lucien heeft ons overtuigd! Een bezoek brengen aan de Verdronken Zwarte Polder in de avonduren van de zachte nazomer is dubbel en dwars de moeite waard! Noteren dus op je moet-je-beleven-lijst!

Meer weten? Bezoek de allerlaatste zomerexcursie van dit jaar op woensdag 28 augustus. Natuurlijk is het gebied ook op eigen gelegenheid te bezoeken. Ingang: tegenover frituur ‘Het Gemaal’ in Nieuwvliet. Meer informatie vind je op de website van stichting  Het Zeeuwse Landschap: www.hetzeeuwselandschap.nl. 

©

Klein Arendsrust: groene parel aan de kust

Tekst: Cora Verhelst                                                                                    
Fotografie: Ronny Bouwens

Wakker worden met een weids uitzicht over de polder. Met je blote voeten lopen op een groot groen tapijt van gras. Ontbijten onder een uitbundige bloeiende kastanjeboom die zijn bloesem als sneeuwvlokken laat vallen.  Wandelen door de duinen.  Bijzondere bloemen ontdekken.

Ruime plaatsen, uitzicht over de polder

Genieten van een warme sauna en een weldadige massage.  De dag afsluiten met een robijnrode wijn ondertussen genietend van de zang van een winterkoninkje. De lotto gewonnen? Nee hoor, een weekendje weg in Vrouwenpolder inclusief verblijf op minicamping Klein Arendsrust:  een groene parel aan de kust.

De winterkoning, muzikale buur op de camping

Houd jij ook van een groene omgeving? Wil je er eens helemaal uit en tot rust komen? Bezoek dan minicamping Klein Arendsrust in Vrouwenpolder. Ruime plaatsen afgeschermd met weelderige groene haagjes, net en schoon sanitair, vriendelijke campingeigenaren en voldoende ruimte voor spelende kinderen. Er is zelfs gedacht aan schommels, een wip en een zandbakje. Langs de polderweg, waar de camping aan is gelegen, hoor je  de wind langs de hoge populieren ruisen. 

Bij je ontbijt word je goedemorgen gewenst door een winterkoninkje. Kippen in een kippenren zorgen regelmatig voor verse eieren. Marjolein en Rob Joosse – de campingeigenaren – leggen ze klaar in een bakje voor de liefhebbers. Je email checken of op internet surfen? Geen probleem, Wifi aanwezig.

Minicamping Klein Arendsrust:

Rijkebuurtweg 16

4354 SE  Vrouwenpolder

Marjolein Joosse: 06-15537321

Rob Joosse: 06-10833140

Email: info@kleinarendsrust.nl

www.kleinarendsrust.nl

Vrouwenpolder

De gemoedelijke camping is maar een paar kilometer verwijderd van Vrouwenpolder. Een idyllisch gezellig dorpje -  met in het centrum een kerkje -  waar je diverse bijzonderheden kunt vinden: float- en massagecentrum, welness en sauna, gezellige souvenirwinkeltjes maar ook een chinees, een pizzeria en uitnodigende restaurantjes. Wil je liever zelf een maaltijd bereiden? Dat kan. Een supermarkt en een bakker zijn ook aanwezig.

Het centrum van Veere

Veere

Wie kent Veere niet? (Vlakbij Vrouwenpolder) Met zijn authentieke winkeltjes, diverse kledingzaken en cadeau- en souvenirwinkeltjes is dit stadje een genot om te bezoeken. Daar vind je ook  De Aquamarijn: een speciaalzaak in mineralen, sieraden, kristalformaties, geodes, fossielen en dierfiguren. De expositie is geopend van Pasen tot en met december en de toegang is vrij. Opmerkelijk zijn de fossiele visjes die stammen uit het Juratijdperk. 

,,Bij De Aquamarijn in Veere verkopen ze fossiele visjes van 160 miljoen jaar oud."

Wist je dat deze periode plusminus 160 miljoen jaar geleden heeft plaatsgevonden? De fossieltjes zijn met een beitel uit het gesteente gekapt. Wat ik je ook niet wil onthouden zijn de prachtige sieraden die ze verkopen. Heel bijzonder zijn de ringen  die gemaakt zijn  van oesterschelpen uit Nieuw Zeeland. Bijgewerkt met een aquablauwe kleur heb je echt  wel iets heel bijzonders aan je vinger!  Bekijk ook de bijzondere gekleurde stenen en dierenfiguren. Leuk als decoratie voor in een letterbak of als pronkstuk in je vitrinekast!

De Aquamarijn Veere

Markt 37-39

4351 AG  Veere

www.deaquamarijn.com

Natuurgebied Oranjezon

Grote muur

Ongeveer 2 a 3 kilometer rijden van camping Klein Arendsrust vind je natuurgebied Oranjezon. Echt een aanrader! Het is een gevarieerd duingebied bestaand uit duinen, struwelen,duingrasland, naaldbos (Corsicaanse dennen)en loofbos. Door deze variatie komen er veel soorten planten en dieren voor. We besluiten de  blauwe Westroute te lopen met een lengte van 7 km. 

Bijzondere flora en fauna in natuurgebied Oranjezon: -          Grote muur -          Kleine vuurvlinder -          Corsicaanse den -          Akelei

Al aan het begin  van onze wandeling worden onze zintuigen getrakteerd op een divers scala aan flora en fauna: kikkergekwaak in de sloot omzoomd met gele lis, langs de kant van het wandelpad het witte bloemetje de ‘grote muur’ en de meidoorn met zijn zoete geur die nog steeds bloeit. We houden het pad langs de sloot aan, een eindje verderop klimmen we over een omver gevallen boom. Dit afstervende hout biedt  vaak beschutting voor diverse dieren en wordt daarom niet geruimd. Bovendien vind je er in het najaar de prachtigste paddenstoelen!

Gele lis en meidoorn

Houd 25 m afstand!

Passerend langs een hek met de tekst: begrazingsgebied, betreden op eigen risico, komen we aan in een dikker bebost gebied. Loofbomen en naaldbomen wisselen elkaar af. Wanneer het pad afbuigt naar rechts komen we in een open landschap terecht. Het weiland kleurt rood van de schapenzuring. Een prachtig gezicht! Een eindje verderop horen we niet alleen de zee maar kunnen we hem ook bewonderen. In de verte de woontoren van Vlissingen. Maar waar zijn de grazers waar we voor gewaarschuwd zijn? Ineens zien we ze: koeien met witte koppen en schattige witte voetjes kijken ons met lodderige ogen aan.

Gevonden: kleine vuurvlinder

Na deze wilde dieren ploffen we neer op een bankje, maar veel tijd om te mijmeren hebben we niet. Een bijzondere kleine oranje vlinder fladdert rond en zoekt een warm zonnig plekje in het gras. Eén knip met de fotocamera en hij is voor altijd vastgelegd. Niets vermoedend geeft deze vlinder ons huiswerk mee: want we willen weten welke soort dit is. Wanneer we de route weer terug vervolgen spotten we een paartje schokeksters  aan, heerlijk zonnend in het gras. Ze lijken wel bijna geïrriteerd te kijken omdat ze gestoord zijn in hun zaterdagse rust. Het laatste stuk door het bos worden we al hippend begeleid door een merel, alsof hij wil zeggen: deze kant op voor de uitgang.

 5 wandelroutes in Oranjezon:

Paars:   oostroute, 5 km

Blauw: westroute, 7 km

Rood: aarkundige route 4 km

Oranje: torenroute 3 km

Groen: bosroute 5 km

Wil je liever met een georganiseerde wandelroute meelopen?  Regelmatig worden rondleidingen gehouden in dit gebied. Kijk op de website van Het Zeeuwse Landschap: www.hetzeeuwselandschap.nl.

Tip:

Bezoek ook het strand bij Vrouwenpolder. In het centrum van dit dorpje neem je de afslag richting Breezand, 1 kilometer. Wanneer je het trapje naar boven gaat, word je verrast door een immens groot strand! Wist je dat je hier kunt slapen in een strandslaaphuisje?   En als je geluk hebt, zie je honderden kitesurfers. Een leuk gezicht met al die zeilen – die op vliegers lijken – in de lucht. 

©

Braakman: groene oase in extase

Heb je wel eens een bij gezien die zich in het zand vermaakt? Een plant ontdekt die insecten verslindt? Al wandelend in het bos je favoriete  soep geroken?  Je laten betoveren door een orchidee? Nee? Bezoek dan snel een excursie van Staatsbosbeheer in de Braakman. Tom Kos, al tien jaar gids in dit gebied, vertelt je er alles over.

Sint-Elisabethsvloed 

Het pad met houtsnippers

De wandeling start bij de Braakmanboerderij. Tom geeft met behulp van een informatiepaneel met kaart ons uitleg over de grootte van het gebied, geschiedenis en aanwezige flora en fauna:  ,, De Braakman, een voormalige zeearm van de Westerschelde,  is ontstaan in de dertiende/veertiende eeuw door diverse stormvloeden, onder andere de Sint- Elisabethsvloed. De Braakman splitste zich aan de zuidzijde in het Axelse Gat en het Sasse Gat.”  

Dennenbomen

We steken de weg over en lopen comfortabel over een pad bezaaid met houtsnippers, in de verte dennenbomen.  ,,In 1956 is een dennenbos aangeplant, men wilde de Braakman inrichten als natuurgebied. Met de hernieuwde inrichting een aantal jaren geleden zijn veel van deze dennenbomen weer gekapt. Het doel was om de oorspronkelijke  vegetatie  wat meer ruimte te geven,” legt Tom uit.

Bijzondere flora en fauna in de Braakman: -          Zwartroze zandbij -          Zilverreiger -          Grote keverorchis -          Ronde zonnedauw -          Parnassia

Zwartroze zandbij

De Braakman bestaat voornamelijk uit met grassen begroeide paden, maar ook enkele zandpaadjes komen voor. De zwartroze zandbij graaft, waar door wandelaars kuiltjes zijn ontstaan,  hier haar holletje op een diepte van zo’n dertig centimeter. Wist je dat deze bij al sinds een aantal jaren op de voet – of beter gezegd op het  pootje – gevolgd wordt?  Bij 14-15 graden, een heerlijk voorjaarstemperatuurtje, graaft zij zich een weg naar het licht. Zij legt haar eitjes in het holletje. Naast de zandbij is de kleine zilverreiger ook een veel voorkomend dier hier in de Braakman. Omdat de broedplaats niet meer voldoet aan de eisen, is de aanwezigheid van deze sneeuwwitte vogel de laatste jaren wat minder geworden. Het eilandje, waar de zilverreigers in alle rust kunnen broeden, kavelt langzaam af en wordt daardoor alsmaar kleiner.  Staatsbosbeheer onderneemt op dit moment activiteiten hiervoor.

Het muizenoor draagt zijn blad bijna tegen de grond aan.

Gele bloemen

Midden tussen het gras, zie ik een geel bloemetje. En die zijn er talrijk in onze regio:  paardenbloem, leeuwentand en biggenkruid zijn nog maar enkele voorbeelden. Maar welke is deze? Gelukkig geeft Tom uitsluitsel: ,,Dat is het muizenoor.”  Deze plant verspreid zich met uitlopers, die hier en daar wortelen. De citroengele hoofdjes staan aan bladloze stengels. Let op want ze is gemakkelijk te verwarren met  de vertakte leeuwentand!

Raden maar, welke orchidee is dit?

We  passeren kreken en vijvertjes.  Tom vertelt: ,,De bergeend broedt ook in de Braakman. Wist je dat zijn naam is afgeleid van borgen: zichzelf verborgen houden in holen? En dat is wat de bergeend doet. Het heeft dus niets te maken met de bergen.”  De bergeend krijgt zijn jongen in augustus/september. Voor de winter gaat hij in de rui. Dit gebeurt buitenshuis, namelijk op de Hooge Platen, in het westelijk deel van de Westerschelde aan de zuidkant. De jongeren blijven lekker thuis. Overgelaten aan hun lot? Nee hoor, een aantal oppasbergeenden dragen er zorg voor dat de ‘kids’ hun en natje en droogje op tijd krijgen.

,,Ik zag duizenden kikkers op het zonnige pad."

Onbekende orchidee

Via een overstapsteen die ons toegang geeft tot een weiland afgebakend met een hek zien we daar de toegift waarvoor we gekomen zijn: een orchidee. Een toorts met een paarse bloem. Opvallend is het gevlekte blad met een nerf, aflopend naar de punt. Weet jij de naam van deze orchidee? Vul dan je reactie in onderaan deze blog!

Van de orchidee naar een stukje mos. Vergrootglaasje op zak? Bekijk het mos eens op deze manier. Tom toont ons deze gedetailleerde wereld van mossen. Het lijken zo wel minibosgebieden! Een schitterende waarneming!

Al wandelend over paden gemaakt door koeien, want die lopen hier ook rond, komen we bij een vijver aan. ,,Deze vijver is speciaal gegraven voor amfibieën,” licht Tom toe. Kikkers, hagedissen maar ook libelles en juffertjes zal je hier aantreffen.

Azuurwaterjuffer

Je moet er wel even de tijd voor nemen!  ,,Ik heb ooit meegemaakt dat het zonnige pad tussen de bomen bevolkt werd met duizenden kikkers. Je moest echt uitkijken waar je liep, de kans was anders groot dat je ze vertrapte, “ aldus Tom. Wanneer we verder lopen, maakt de Staatsbosbeheervrijwilliger ons attent op de grote keverorchis. Hij heeft opvallende grote bladeren. De bloemen van de toorts moeten nog uitkomen. Een opvallende kleurrijke verschijning is deze orchidee niet:  ,,Hij lokt de insecten voornamelijk door zijn geur,” verheldert Tom.

Grote keverorchis

Vleesetende plant
Een andere veelvoorkomende orchidee is de wespenorchis. 

Hij wordt zo genoemd omdat zijn kleur lijkt op die van een wesp. In juni kleurt het veld hier paarsbruin van deze plant.

Vanwege het brakke water (zout/zoet) vind je hier veel zoutminnende planten zoals de parnassia, de wilde selderij en ronde zonnedauw. Wil je de parnassia en de bijzondere ronde zonnedauw ook bewonderen? Dat kan. Van juni tot en met september kun je ze waarnemen. De ronde zonnedauw is de beruchte vleesetende plant. Zijn bladeren hebben lange rode klierharen met aan het eind een kleverig druppeltje. Insecten blijven aan deze zogenaamde ‘lijm’ vastkleven waarna het blad zich oprolt. Vervolgens wordt het diertje verteerd waardoor het als voedsel dient voor de plant. Wil je  dit plantje ontdekken? Speur laag over de grond want het wordt maar vijf tot vijftien cm hoog en de bloemen maar 5 mm, vergelijkbaar met vijf speldenknopjes naast elkaar.

Sint-jacobsvlinder

Een mede excursiebezoekster wijst naar een aantal bomen waar kleine kasten aanhangen. ‘’Waar zijn die voor?” vraagt ze. ,,Dat zijn vleermuiskasten,” antwoordt Tom. ,, Wist je dat het vrouwtje van de dwergvleermuis, die zich hier ophoudt, in de herfst wordt bevrucht en het zaad bewaart tot het voorjaar om deze substantie dan pas te bevruchten?”

Na een pad, geflankeerd met gele boterbloemen, luisteren we naar het gefluit van de Tjiftjaf. We zijn bijna het duinvalleigebied weer uit. ,,Na de grote kap een aantal jaren geleden heeft Staatsbosbeheer 120 duizend bomen en 200 duizend struiken in cirkels aangeplant. Dit om een zo natuurlijk mogelijke begroeiing te realiseren,” beëindigt Tom de wandeling.  

Een vlinder die op de Sint-jacobsvlinder lijkt, is de Sint-jansvlinder.
Deze nachtvlinder is overdag actief.

Hij wordt ook wel eens bloeddropje genoemd vanwege

de rode vlekken op de vleugels. Niet verwarren dus met de Sint-jacobsvlinder.

Wil je zien waar de zandbij zijn holletje graaft, de zonnedauw zelf aan het werk zien en de geur ruiken van de wilde selderij? Bezoek dan op eigen initiatief of met een excursie deze groene oase en kom helemaal in extase wanneer straks alle orchideeën uitbundig bloeien. Kijk op de website van Staatsbosbeheer voor meer informatie: www.staatsbosbeheer.nl.

 Tip:

Deze groene oase bezoeken met de fiets, rolstoel, te voet of  paardrijdend? Dat kan allemaal! Fietspaden en ruiterpaden aanwezig! Mensen met een rolstoel kunnen het beste de speelbosroute of moerasroute volgen, respectievelijk 1 km en 2 km lang. Verder zijn de Westgeulroute en de Grote Plasroute interessant voor een heel middagje struinen: 9 en 4,5 km lang. Wil je zelf op onderzoek uit, struinen door het bos of dwars door de wei? Dat mag!

©

Wapsemakers en soebatters

Heb je ook wel eens meegemaakt dat je puup’n  van je broek te wiet zien of dat je staat te praten met een soebatter of een wapsemaker? Misschien heb je wel eens in  de lijnbus gestaan  in Zierikzee en aan de chauffeur gevraagd  of hij je naar d’overkant wilt brengen? Nou ik wel hoor. Ik heb zelfs  oom Henk aan de lijn gehad die ik beter kende als Oomeine.

,,Ik houd niet van wapsemakers, " zei mijn vader.

Zeeuwse woorden, familiewoorden, bijnamen, bijzondere uitdrukkingen. Taal blijkt in de praktijk heel veelzijdig te zijn en gaat in het dagelijkse leven vaak veel verder dan in een literatuurboek. In de tijd dat bescheidenheid en terughoudendheid nog meer gewaardeerd werd, had mijn vader het vaak over wapsemakers wanneer hij sprak over mensen die behoorlijk kunnen bluffen en opscheppen.

Het woord waps hoorde ik alleen thuis en ik heb mij herhaaldelijk afgevraagd of het een familiewoord was, een Zeeuws woord of typisch iets van Zaamslag, aangezien zijn roots daar lagen. Na wat gegoogle blijkt het woord waps wel degelijk te bestaan maar een wapsemaker kon ik nergens traceren. Was het een zelfverzonnen woord van  mijn vader? Afgeleid van waps? Zo had hij het ook vaak over soebatten. Ook van dit woord heb ik altijd gedacht dat het een Zeeuws woord was. 

Zaamslag: Het epicentrum van bijnamen

en gekke uitdrukkingen

Echter bij het raadplegen van een woordenboek blijkt het wel degelijk te bestaan. Het betekent op een slijmerige manier om een gunst vragen.  Ook sprak hij vaak over zijn neef Puupenus die officieel Dingenus heette. Of was het nou andersom? Was Puupenus zijn echte naam en Dingenus zijn bijnaam? Herhaaldelijk heb ik mijn vader deze vraag gesteld omdat de echte naam net zo belachelijk klonk als de bijnaam.

Tijdens een vakantie van mijn ouders waarbij ze de zorg van hun planten aan mij overgelaten hadden, ging in het ouderlijk huis de telefoon. Ik nam op en zei mijn naam. Aan de andere kant van de lijn klonk een stem die zich voorstelde als oom Henk. Hij was de oom Henk van mijn moeder, verduidelijkte hij. Ik weet nog dat ik dacht: ik ken helemaal geen oom Henk, daar heeft ze nooit over gesproken. Na heel wat heen en weer gepraat stelde hij zich van lieverlee voor als Oomeine. Oomeine! Ja, die kende ik wel. Wist ik veel dat in vroeger tijden de naam Henk verbasterd werd naar Eine. Want oomeine, daar had ze vaak over gesproken.  

,,Waar 't Durp ligt? Vlakbij d'Hoogte!"

Toen ik 19 jaar was, maakte ik samen met een vriendin een reisje per bus naar Rotterdam. Wat we daar gingen doen na vier uur reizen? Winkelen natuurlijk! En tegen de verkoopster klagen dat m’n puup’n te wiet zien. Ik kan mij herinneren dat we tijdens de reis één keer moesten overstappen. Op de terugreis stapte ik de bus in die ons naar Zeeuws-Vlaanderen zou brengen. Moe maar voldaan wierp ik de strippenkaart voor de buschauffeur zijn neus ondertussen de woorden uitsprekend:      

 ,,Naar d’overkant!” Toen hij mij niet begrijpend aanstaarde en niet wist waar dat was heb ik echt gedacht hoe stom hij kon zijn. Iedereen wist  toch waar je naar toe moest als je naar d’ overkant wilde? Dat deze uitspraak alleen gold voor Zeeuws-Vlaanderen en het bovenliggende eiland, kwam toen even niet in mij op. Zo was die gewoonte erin geslopen.

En heb je wel eens het verhaal gehoord van de soldaat uit Zaamslag die in militaire dienst moest en  bij zijn inschrijving zei dat zijn woonplaats ‘t Durp was? Toen de sergeant  vroeg waar dit werelddorp op de kaart te vinden was, antwoordde hij: ,, Bij d’Hoogte.”  

Afgelopen week las ik in de krant dat Willem-Alexander en Maxima na de kroning op hun toer door Nederland Zeeuws-Vlaanderen niet zullen  bezoeken. Een briefschrijver spuide zijn verontwaardiging hierover. Misschien is het  maar beter zo, want Willem zou – nog helemaal nieuw in zijn functie – zich rot  schrikken van onze vocabulaire. Als kersverse koning zal hij zich behoorlijk moeten bewijzen bij het volk.  Mijn vader zei nog: ,,Da moek nog een aap van zien neuk’n.” (Betekenis: eerst zien en dan geloven wat hij in de praktijk gaat realiseren).

Opgepast met de verfkwast

Heb jij dat ook wel eens dat je bij  het zien  van sommige kattensnuiten denkt dat er iemand met de verfkwast behoorlijk is uitgeschoten? Er bestaan katten met op hun snoet of lichaam de vreemdste tekeningen.                                                                  

Ook in de dierenwereld zie je de vreemdste, gekste, bijzonderste wezens die in extreme biotopen weten te overleven. Bij het bekijken van een natuurfilm verbaast je het elke keer weer dat er zulke bijzondere schepseltjes op onze aarde leven. Vooral de uiterlijkheden kunnen soms behoorlijk komisch zijn. Heb je wel eens de vacht gezien van jonge zwijntjes? Het lijkt wel of ze pyjaametjes aan hebben! En wat dacht je van dit paard?

Of heb je wel eens gehoord van de Pacifische zeilvis? Deze vis heeft een enorme zeilvin op zijn rug. Met behulp van deze vin kan hij een school vissen zo sturen dat ze dicht bij elkaar blijven zwemmen. Het is dan nog een kwestie van happen aan zijn zwemmend buffet. Ken je de Napoleonwever met zijn knalgele geblondeerde kop? Het is een vogel die voornamelijk in Afrika voorkomt maar wordt in Nederland ook wel in volières gehouden. En wat dacht je van de Zwarte ibis, of beter gezegd van zijn lange kromme snavel. Hij behoort ook tot de vogels. Hij voelt zich als een vis in het water in warme moerasgebieden van Zuid-Europa.

Hoewel er heel wat dieren op onze aarde rondlopen met de vreemdste lichamen, snuiten, uitsteeksels enzovoort, kunnen we ook altijd nog genieten van gewone crèmekleurige wollige schapen en lammetjes of een gitzwarte blinkende kat. En dan is er niet uitgeschoten met de verfkwast!

Zeeboerderij in zicht

Heb je wel eens gehoord van een zeeboerderij? Echt waar, ze bestaan! Weliswaar nog niet in grote getale, maar wel al in Nederland. Wat is nou een zeeboerderij? Om het eigenlijk heel kort en simpel uit te leggen: een zeeboerderij bevindt zich in zee en in deze zoute biotoop wordt zeewier gekweekt. Want zeewier heeft de toekomst! Men kan gebruik maken van zeewier als grondstof maar ook als voedingsmiddel. Zeewier bevat namelijk eiwitten, wat een goede vleesvervanger is.

Waarom een zeeboerderij?

Omdat zeewier zoveel goede eigenschappen heeft, is men een proef gestart met het kweken van dit vieze glibberige goedje. Want zeg nou eerlijk, erg aantrekkelijk ziet het er niet uit. Maar wetenschappers van de universiteit Wageningen willen met deze proef onderzoeken wat het perspectief is van deze alg op economisch en productief gebied. En dan vooral natuurlijk of het op de langere termijn ook rendabel is. Het voordeel van het kweken van zeewier is dat het gewoon in de zee kan gebeuren en akkers worden daardoor gespaard.

Hoe ziet een zeeboerderij eruit?

De onderzoekers van de universiteit uit Wageningen hebben vlotten in de zee bevestigd. Deze vlotten zijn aan elkaar verbonden. Onder deze constructie worden verschillende soorten zeewier aangebracht om te onderzoeken hoe ze het beste kunnen groeien en bloeien.

Waar kan ik deze zeeboerderij bewonderen?

In Zeeland! En om precies te zijn op het eiland Schouwen-Duiveland. Vlakbij Serooskerke richting Zierikzee heb je natuurgebied de  Schelphoek. Dit gebied is ontstaan door de watersnoodramp in 1953. De ramp heeft een diepe geul geslagen door de toenmalige dijk heen, een kreek is hier een overblijfsel van.

 Met behulp van een ringdijk  heeft men het wassende water getemd.  Een enorm caisson is te bewonderen die als doel had deze dijk te sluiten. Het gebied bestaat uit een binnendijkgedeelte en een buitendijkgedeelte. Vlakbij de dijk vind je een uitkijktoren met uitzicht over de Oosterschelde met aan de voet het caisson. Wanneer je van hieruit een stukje verder loopt, kom je bij de zeeboerderij aan. Verassend is het uitzicht op het eiland het Heertje, waar visdieven, dwergsterns en bontbekplevieren broeden.

Waar kun je zeewier precies voor gebruiken?

Zeewier is te gebruiken voor brandstof en om margarine van te maken. Verder bevat het veel eiwitten om andere voedselproducten van te fabriceren en je kunt er je tanden mee poetsen! Handig wanneer je op vakantie bent aan de kust en je bent je tandpasta vergeten. Tot slot wordt het in de chemie gebruikt om als grondstof voor plastic te dienen. In de toekomst verwachten de wetenschappers dat zeewier net zo’n  belangrijk  gewas gaat worden als rijst, tarwe en maïs. 

Verboden vlokken

15 april 1980. Ik zit aan de keukentafel, mijn broer rechts van mij, mijn moeder links. Voor ons op tafel, een pak hagelslag, chocoladevlokken en een pot hazelnootpasta, bruine boterhammen besmeerd met margarine. Mijn broer grijpt de pak hagelslag en houdt hem schuin, de hagelslag ruist als mikadostaafjes op zijn boterham. Mijn moeder zet haar mes in de pot hazelnootpasta, de chocoladebruine substantie rolt als golven over haar boterham. Nu is het mijn beurt. Of,  ik kan beter zeggen,  het pak chocoladevlokken is aan zet;  de ongestructureerde dakpannetjes rinkelen op mijn boterham. Gezamenlijk nemen we een hap van de zoete lekkernijen!

Aan dit tafereeltje moest ik denken toen ik het stukje las in de krant over de te zoete, te zoute en te vette producten die door slimme fabrikanten aangeboden worden in supermarkten. Deze fabrikanten hanteren een slim marketingbeleid. Met behulp van een aantal handige verkoopinstrumenten weten ze kinderen over te halen deze producten te kopen. Tijdens een tv-uitzending van Radar krijgt een producent er genadeloos van langs en uit men kritiek op zijn marketingstrategie. Antoinette Hertsenberg – de presentatrice van het programma  – stipt een belangrijk punt aan: een kind heeft niet die verantwoordelijkheid in zich om nee te zeggen tegen deze lekkernijen. Maar waar blijven de ouders met hun eindverantwoording in dit verhaal? Hebben zij                             niet de eindkeuze over de totale boodschappen?

Smultip van Henny:

Verdeel yoghurt over kommetjes. Zoet de

yoghurt met honing en strooi hazelnoten en

chocoladevlokken over dit melkproduct.

Smullen maar!

Hagelslag, vlokken en hazelnootpasta waren vroeger vaste onderdelen van ons ontbijt. In combinatie met een glas volle melk was het ochtendmaal helemaal compleet. Waren wij te dik? Nee, eerder te dun.

Goede voeding is meer een kwestie van de juiste keuzes maken en zorgen voor gestructureerde gezonde maaltijden met gezonde tussendoortjes als een stuk fruit of een lekkere volkorencracker met een stuk kaas. ’s Middag jezelf trakteren op een zoete of zoute traktatie mag best, mits binnen de perken. Het is een kwestie van de tussendoortjes klein te houden en de maaltijden gezond. ’s Avonds geen chips meer en andere zoetigheden. Met andere woorden: die Max ijsjes en Tjiezies kunnen best, mits met mate! Als ouder heb je nog altijd zelf de touwtjes in handen. Laat je niet gek maken door de reclame en al helemaal niet door je kinderen!

Pittige prei

Prei. Niet mijn meest favoriete groente. Wanneer ik het vroeger als kind voorgeschoteld kreeg, zie ik altijd nog die slappe groene niet erg aanlokkelijke groente op mijn  bord liggen. Terwijl het daar zo als een glibberige in stukjes geknipte groene aal lag te wachten om te verorberen, steeg de onaangename geur omhoog in mijn neus. Het was langdurig gekookt en zo slap als een vod. Later toen ik wat groter was, ontdekte ik de stevige frisgroene prei bij de groenteboer. Hij zag er in die vorm veel aantrekkelijker uit. Bovendien rook hij naar ui! Heerlijk fris. Daar moeten toch mogelijkheden voor zijn om van die geur en kleur een prei te verwerken in een recept. En jawel hoor! Bij de voordeelboekenwinkel vond ik een receptenboekje waar het preitaartje in beschreven stond. Een quiche waarin de prei met pesto en kaas in verwerkt is! Tegenwoordig is het preitaartje een met regelmaat terugkerend item op ons menu. Ik heb het zelfs al opgediend tijdens een kerstdiner! Omdat je de prei maar heel kort moet roerbakken, behoudt het zijn stevigheid en frisheid. In combinatie met de pesto krijgt de groente ook nog eens een mediterraan smaakje. Heerlijke stevige winterkost die bovendien ook nog eens snel klaar en gezond is! Gecombineerd met een tomaten- of paprikasalade en een glas witte gekoelde wijn staat dit gerecht bij mij helemaal op nummer een!

Zomaar een weetje...

Wist je dat voor de carrièrevrouw, de student, de anti-kok en  iedereen die snel een gezonde en budgetvriendelijke maaltijd op tafel wenst het preitaartje een echte aanrader is die bovendien ook nog eens verrukkelijk smaakt! Met een wijntip die ook binnen een beperkte bestedingsruimte valt. Hier volgt het recept voor twee personen:

-          350 gram prei

-          100 gram geraspte belegen kaas

-          bladerdeeg vier plakken

-          1/8 liter slagroom

-          2 kleine eetlepels pesto

-          zout

-          peper

-          boter of zonnebloemolie

-          bloem voor het uitrollen

Ontdoe de prei van het buitenste blad en snijd hem in stukjes. Bestrooi de prei met zout en peper en roerbak de prei ongeveer vijf minuten. Bestrooi het aanrecht met bloem en maak van de vier plakken bladerdeeg een lap. Vet een bakvorm in met boter en leg de plak bladerdeeg hier in. Strooi de helft van de kaas in de bakvorm op het bladerdeeg. Verdeel de roergebakken prei hierover heen. Warm de oven voor op 200 graden.

Meng de slagroom met een snufje zout, drie eetlepels pesto, wat peper en de rest van de geraspte kaas in een kom. Verdeel  dit mengsel bovenop de roergebakken prei in de bakvorm.

Bak het taartje in ongeveer een half uur gaar. Let op! In een hete luchtoven is het taartje in een kwartier al klaar.

Maak het gerecht extra lekker met een tomatensalade of paprikasalade en een heerlijke zoete wijn zoals Muscat de rivesaltes Soleil.

Zomaar een spreekwoord uit de oude doos….

Gebakken lucht:

Het lijkt heel wat maar het heeft geen waarde.

Zomaar een beetje geschiedenis….

Prei was vroeger een belangrijke herfst- en wintergroente. Door gebruik te maken van verschillende rassen is het nu mogelijk prei heel het jaar aan te voeren.

Zomaar wat prei internationaal….

Door een samenspel van factoren komt de beste prei uit België.
Prei met het Flandria-keurmerk is mede dankzij het ideale klimaat en familiaal vakmanschap van uitstekende kwaliteit.